Helmplicht voor fietsers, ja of nee?

Een helm op is in de wielerwereld een normaal gegeven, maar de recreatieve fietser wil er nog niet aan. De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid heeft berekend dat een helmplicht voor recreatieve fietsers van zeventig jaar een ouder zo'n tachtig verkeersdoden zou schelen. Aan de andere kant lijkt het er op dat een meerderheid van de fietsers af zou stappen als een helm verplicht zou worden. Daarbij is het te zot voor woorden om de verantwoordelijkheid bij fietsers neer te leggen.

Een helm is simpelweg onhandig. Een plicht zou leiden tot verminderd fietsgebruik en ook van de snorfietsers is bekend dat zij over zouden stappen naar een ander vervoermiddel als de helm een verplichting wordt. Dit geldt ook voor gebruikers van elektrische fietsen. Al hoewel het geen slecht idee zou zijn om voor deze groep de helmplicht wel in te voeren omdat veelal de grijze golf de elektrische fiets als favoriet vervoermiddel heeft omarmd. Ook de jeugd tot een jaar of twaalf heeft baat bij het opzetten van de fietshelm vanwege hun onervarenheid met het verkeer.

De helmplicht lijkt de meest goedkope manier om de verantwoordelijkheid bij de fietser neer te leggen in plaats de verantwoordelijkheid te nemen hoe het verkeer veiliger kan worden. Het is bekend dat een deel van de kinderen niet eens meer kan fietsen. Verkeerslessen op de basisschool zijn een ondergeschoven kindje en ouders dumpen de kinderen liever op een kiss- en rideplek dan de tijd te nemen ze op de fiets mee te nemen naar school. Kortom: kinderen kunnen niet meer fietsen en leren dat later ook niet meer om zich goed genoeg door het verkeer te verplaatsen. Daarnaast zijn er de ouderen die de e-bike veelal niet onder controle hebben met een snelheid van 25 kilometer per uur.

Een fietshelm heeft naast het ongemak het nadeel dat het vals gevoel van veiligheid geeft aan de fietser en nog roekelozer gaat fietsen, dan men nu al doet. Naast dat de fietser vogelvrij lijkt, blijkt de fietser dit zelf ook uit te lokken door de verkeersregels aan de laars te lappen. Combineer dit met het korte lontje van de automobilist die iedere fietser als hinderlijk beschouwd en je krijgt een dodelijke cocktail. Nog een probleem is de snelheidsverschillen op de veelal te smalle fietspaden. De recreatieve fietser met 15 kilometer per uur, de e-biker rijdt 25 kilometer per uur, de sportieve fietser toert met dertig a vijfendertig in het uur en de speed pedalics jakkert veertig in het uur, maken allemaal gebruikt van het fietspad.

De verwachting is niet dat er op korte termijn een helmplicht voor fietsen voor alledaags gebruik, bijvoorbeeld de kinderen naar school brengen of een ritje naar de buurtsuper. De sportieve fietser heeft inmiddels de fietspet ingeruild voor de fietshelm en ook de berijder van een speed pedelec moet een helm op. Er zijn wel meer manieren om de fietsveiligheid te vergroten door rekening te houden met de ruimte voor fietsers (bredere fietspaden) of de maximum snelheid voor auto's te verlagen op wegen waar fietsers en auto's beide gebruik van maken. Er ligt voor verkeerskundigen een grote opdracht om alle verkeersbewegingen veiliger te laten verlopen en de kans op ongelukken te verkleinen.