Een glad geasfalteerd fietspad is niet zaligmakend voor fietsers. Mensen kunnen slecht inschatten hoelang een fietstocht duurt. De ‘reistijdbeleving’ telt. En een leuke, afwisselende route langs groen voelt korter. ‘Fietsers willen zich welkom voelen.’ Blijkt uit een artikel van de Fietsersbond.
Het was een onverwachte uitkomst uit een klein onderzoekje van Marie-José Olde Kalter van adviesbureau Goudappel. Het verrassende was dat fietsers een route pakken die prettiger is, maar dachten ook dat deze sneller was. En dat was aantoonbaar onjuist. De snelheid is niet het belangrijkste. Dat was tot dan toe wel een belangrijk uitgangspunt van het fietsbeleid. Overal worden fietsers verleid met snelle, glad geasfalteerde fietspaden om een strakke objectieve reistijd neer te zetten. Als je al je energie daar insteekt, is het jammer als fietsers massaal kiezen voor een andere route.
Opvallend is dat veel mensen op de heenweg een andere route kiezen dan op de terugweg
Voor het onderzoek stippelden elf gemeenten, provincies en regio’s twee routes uit die vergelijkbaar in afstand en in tijd waren. De ene route was afwisselend, met veel groen, en de andere route leidde bijvoorbeeld door grauw industrieel gebied. De conclusies zijn helder. De meeste fietsers kiezen voor de aantrekkelijkste routes. Reistijden doen er veel minder toe. Er zijn natuurlijk uitzonderingen. Je hebt ook efficiënte fietsers die snel de kinderen naar school brengen en nog boodschappen doen voordat ze op tijd bij een vergadering moeten zijn. Die maken andere afwegingen. Maar het gros kiest voor een prettige route, die meestal ook als korter wordt ervaren.
Belevenis
Marie-José Olde Kalter: ‘’Het is spannender om over een slingerende weg te rijden, waar je niet precies weet wat er achter de volgende bocht te zien is. Herkenningspunten onderweg dragen daarnaast bij aan het plezier in de route. Je hebt dan iets om naar uit te kijken. In het algemeen kun je zeggen dat fietsers een route prettiger vinden als ze door een groene omgeving rijden, niet gehinderd door ander verkeer.’’ fietsers het veilig en vertrouwd op een rood fietspad te rijden. Dan voelen ze zich welkom en op hun plek. Als je gedrag wilt veranderen en fietsen aantrekkelijker wilt maken, moet je gebruikmaken van die inzichten.
Snelfietsroutes
Niet iedereen is blij met de term ‘snelfietsroutes’ voor de fietspaden die in het hele land worden aangelegd om forenzen te prikkelen met de fiets in plaats van de auto te gaan. Prettig doorfietsen, daar gaat het om. Zonder steeds af te hoeven stappen voor verkeerslichten. Maar snelheid? Vaak worden reistijden tussen auto en fiets met elkaar vergeleken, maar volgens Marie-José Olde Kalter is dit niet altijd een eerlijke vergelijking: ‘’Autorijden en fietsen zijn heel andere belevingen.’’ Ook bij snelfietsroutes speelt de aantrekkelijkheid en beleving een belangrijke rol. ‘’We doen daar ook regelmatig een effectmeting. We tellen niet het aantal fietsers, maar we vragen fietsers voor en na de aanpassingen naar hun oordeel over de route. Daar kun je ook heel veel uit opmaken. Een fietspad moet gastvrij zijn. Anders fiets je het een keer en dan is het klaar. Net als bij een hotel. Alleen als je enthousiast bent kom je terug en raad je het anderen aan.’’
Bij CROW, een kennisinstituut dat richtlijnen opstelt voor de aanleg van onder andere fietspaden, is de aantrekkelijkheid van de route een hoofdeis aan een fietsnetwerk naast comfort, directheid, samenhang en veiligheid. ‘Kijk, het wordt nooit overal aantrekkelijk. Er zullen altijd saaie rechte routes langs drukke wegen blijven. Mensen die daar fietsen hebben een andere motivatie. Dan is de beloning bijvoorbeeld dat het goed voor het milieu is of voor je gezondheid.’
Marie-José Olde Kalter: ‘’Het zou interessant zijn om in een vervolgonderzoek te kijken of het voor de beleving uitmaakt hoe snel je fietst. Ik kan me voorstellen dat het op een e-bike of racefiets extra irritant is als er veel verkeerslichten op korte afstand van elkaar staan en dat andere factoren spelen bij de aantrekkelijkheid van een fietsroute.’’
Auteur: Suzanne Brink
