Het Zwolse gemeentelijke cultuurbeleid maakt het volgens artistiek en zakelijk leider Rob Bults onmogelijk, om evenementen te blijven organiseren. Hij heeft zijn opdracht teruggegeven aan het bestuur van het voor de evenementen verantwoordelijke Festivalplatform Zwolle Unlimited. Festival Tussenland, het Wereldberoemde Verhalenfestival en de Midwinter Spooktocht houden op te bestaan.
Het bestuur zegt achter de conclusies van Bults te staan en zet de evenementen per direct stop. Daarmee komt een einde aan drie festivals die er jarenlang voor zorgden dat de binnenstad van Zwolle bruiste, en dat een zeer divers publiek in groten getale gratis of tegen zeer kleine bedragen, kon genieten van kunst en cultuur.
Het besluit betekent het einde van het jaarlijkse makersfestival WBVF waarin tientallen aanstormend theatermakers de kans kregen onder professionele regie eigen voorstellingen te ontwikkelen en die onder de aandacht te brengen van het grote publiek en van boekingsbureaus. Een aanpak waardoor meerdere theatermakers financiële grond onder de voeten hebben gekregen. Dit besluit betekent ook het einde van het grote amateurkunstproject de Midwinterspooktocht, waarin jaarlijks meer dan honderd Zwollenaren meespeelden en waar duizenden bezoekers van genoten. Het betekent ook het einde van Zwolles internationale kunstenfestival Tussenland, waarin nichekunsten als storytelling, circustheater en rootsmuziek de aandacht kregen van het grote publiek in honderden grote en kleine voorstellingen in een driedaags boordevol programma, een programma dat steevast raakte aan de actualiteit van vandaag de dag, waarmee het publiek een spiegel werd voorgehouden, waarin bruggen werden geslagen tussen mensen van uiteenlopende culturen, leeftijden en achtergronden.
Aderlating
Het bestuur kijkt instemmend, maar met spijt naar deze belangrijkste aderlating. Voorzitter Peter Vader: “Het is, zonder fundamentele steun van de belangrijkste belanghebbende van onze evenementen, de gemeente Zwolle, onmogelijk om de financiële draagkracht te behouden die kan zorgen voor een duurzame toekomst van onze evenementen. Met pijn in mijn hart moeten we deze beslissing nemen. Vooral het einde van Tussenland is het einde van een groot, gratis toegankelijk, kwalitatief kunstenfestival in de stad Zwolle, dat ervoor zorgde dat een breed inclusief publiek, ook met een kleine beurs, toegang had tot hoogwaardige kunst en cultuur”.
Beperkingen nieuw evenementenbeleid
Festival Tussenland, voorheen Festival Zwolle Unlimited genoemd, behoorde jarenlang tot de kernevenementen van de gemeente Zwolle, waarmee de organisatie kon rekenen op een vaste ondersteuning van de gemeente van tussen de 70.000 en 80.000 euro. De financiering van de evenementen van Festivalplatform Zwolle Unlimited bestond uit een evenwichtige mix van overheidssubsidie en fondsen, sponsorgelden en publieksinkomsten uit horeca en (soms) ticketverkoop. De drie pijlers allen een min of meer gelijk deel van de totale begroting van rond de 300.000 euro.
Jarenlang was deze financieringsmix gezond, omdat er evenwicht bestond tussen de drie pijlers. De dekking van de kosten werd moeilijker omdat de gemeente het toe te kennen bedrag ondanks meerdere aanvragen daartoe van de organisatie, nooit verhoogde. De prijsstijging na Corona van zo’n dertig procent maakte het helemaal krap.
Zonder gesprek vooraf werd in de zomer van 2022 de status van kernevenement ingetrokken. Er werd door Zwolle een nieuw evenementenbeleid opgetuigd: de Zwolse culturele basisinfrastructuur (Zwolse BIS). Dit werd aan de organisatie twee maanden voor de aanvraagdeadline voor de nieuwe regeling medegedeeld per brief. In de Zwolse BIS werden Proto, Stadsfestival en Bevrijdingsfestival opgenomen. De voorwaarden van deze Zwolse BIS waren zo strak geformuleerd dat het eigenlijk niet mogelijk was voor andere evenementen om hiervoor in aanmerking te komen. Na de instelling van de BIS bleef Festivalplatform Zwolle Unlimited niets anders over dan een aanvraag te doen binnen het reguliere evenementenbeleid.
Nieuw evenementenbeleid
In juli 2023 viel er opnieuw een brief in de bus. Met hierin het nieuwe evenementenbeleid en de nieuwe voorwaarden. Met als nieuwe regel, een maximaal aan te vragen bedrag van 45.000 euro per evenement en de regeling dat één organisatie maximaal voor twee evenementen een subsidie aan mag vragen. Peter Vader: “Als festivalplatform leggen wij juist met meerdere verschillende evenementen jaarrond een web van cultuur over de stad Zwolle” vertelt Bults. “De evenementen staan in elkaars verlengde, en geven artiesten de mogelijkheid, te groeien. Het evenementenbeleid betekent, dat wanneer wij drie of meer evenementen organiseren, wat we al jaren doen, we in het nieuwe beleid maar voor twee evenementen ondersteuning kunnen aanvragen. Of we moeten per evenement een aparte stichting oprichten, wat een onnodige administratieve en bestuurlijke rompslomp en hoge kosten met zich meebrengt. Voor ons grote festival Tussenland betekent de maximale gemeentelijke bijdrage een ondersteuning van minder dan een euro per bezoeker. Met dit alles neemt de gemeente Zwolle ons als evenementenorganisator alle wind uit de zeilen.”
“Heel zonde voor Zwolle”
Monique Schuttenbeld, cultuurwethouder in Zwolle, is op de hoogte gebracht van het besluit:. “Ik ben erg geschrokken van het bericht. Het is zo ongelooflijk jammer dat deze festivals wegvallen voor de stad. We hebben inderdaad ons beleid aangepast en dat blijkt voor Festivalplatform Zwolle Unlimited niet meer passend te zijn. Ik kan me heel goed het dilemma voorstellen waarin Rob Bults en de organisatie zitten en respecteer dan ook hun beslissing. Ik heb van hen begrepen dat dit geen besluit is geweest van vandaag op morgen. Ik had het graag eerder willen weten. Als gemeente vinden wij het belangrijk dat cultuurmakers aan de slag kunnen in de stad. Ik denk dat we als gemeente ook naar onze eigen rol moeten kijken en heel goed moeten luisteren wat hier speelt en wat nodig is voor de stad. Hoe heeft dit kunnen gebeuren en hoe gaan we hiermee om? Ik heb daarover gesproken met Rob Bults en ik wil komende weken daarover graag verder in gesprek. Vanuit het diepst van mijn hart: ik vind het heel zonde voor de stad.”
Hart gaat uit naar publiek en cultuurmakers
De veertiende editie van Festival Tussenland, die eind mei 2023 werd gehouden, blijkt nu de laatste te zijn geweest. “Het was een topeditie, met rond de vijftigduizend bezoekers uit alle geledingen van de maatschappij, en met een programmering van honderden goed bezochte circustheatervoorstellingen, storytelling performances en wereldmuziekconcerten. Dus wat dat betreft kunnen we tevreden terugblikken”, zegt Rob Bults. Zijn zorgen gaan vooral uit naar het cultuurbereik van het grote publiek met de kleine beurs. “De financiële drempel voor cultuur, die we in Nederland bijna voor alle cultuur hebben, betekent in veel gevallen voor mensen met een beperkt budget: geen cultuur. Maar cultuurbeleving zorgt voor cultuurparticipatie, wat weer zorgt voor persoonlijke ontwikkeling, wat zorgt voor veerkracht en sociale cohesie en begrip voor elkaar, als burgers in deze maatschappij. Ik vind het onvoorstelbaar dat de gemeente niet de financiële consequentie neemt voor het toegankelijk houden van kunst en cultuur, en voor een veerkrachtige samenleving op lange termijn”.
”Dan houdt het gewoon op”
Ook het team van productieleiders en programmeurs, en de vele theatermakers, storytellers en andere artiesten, zonder uitzondering kleine culturele zelfstandigen, moeten afscheid nemen van de festivals en evenementen van het festivalplatform, en dat gaat hem aan het hart. En dan nog die grote groep vrijwilligers, de trouwe helden. “Zwolle wil een dynamische stad zijn, die juist die creatieven nodig heeft, voor die andere blik, de innovatieve gedachte. Zwolle wil een positief vestigingsklimaat hebben voor culturele en creatieve makers, een innovatief ontwikkelklimaat en streeft naar meer sociale cohesie. Zwolle had met Festivalplatform Zwolle Unlimited een parel in huis met enorme toegevoegde waarde op al deze vlakken, maar ze heeft het niet willen zien. Tja, dan houdt het op een gegeven moment gewoon op.”
Rob Bults heeft aangegeven, met zijn bedrijf Top of the Hill/Productiehuis De Verhalenboot, dat hij runt samen met Kitty Peetoom, actief te blijven als creatieve maker, evenementenorganisator en opleider van nieuwe kunstenaars.
