Ja, het kan: met kunst in een park een gemeenschap bouwen

Er was een performance met reuzenrupsen die zich samen ontpopten tot één grote vlinder, de vleugels gemaakt van textielschilderijen van alle deelnemers. Er was een dronefilm van alle bewegingen van parkbezoekers en CW-deelnemers gedurende de acht maakmiddagen. Er was een preview van een podcast over gemeenschapsvorming. Er was een parade met trommelaars, gevormd door deelnemers, kunstenaars en publiek. Er was spel van schijnbare voorbijgangers en échte voorbijgangers, die samensmolten tot één vertoning. Er was vuur, er waren roze koeken. Er was, kortom, gemeenschap.

Cultuur in de Wijk hield woensdag 9 april de slotavond van CW in het Park: een stadsbrede editie van dit combinatieproject van kunst en welzijnswerk. 25 Jongeren, volwassenen, welzijnswerkers en kunstenaars deden via kunst samen onderzoek in het park. Illustrator  Dion Osté en theatermaker Elske Boersma hadden de leiding. Projectleider Jolan van de Waeter: “We hebben de afgelopen twee maanden op de woensdagmiddagen parkbezoekers geïnterviewd, geuren, geluiden, beelden en belevenissen opgehaald en deze vormgegeven in alle mogelijke kunstvormen. We hebben geschilderd, getekend, gedicht, gerend, als een rups geblinddoekt door het park gelopen”.Jongeren, volwassenen, kunstenaars en welzijnswerkers waren elkaars gelijken in het bedenken van de performance. Al samenwerkend en creërend kwamen ze tot de metafoor van drie rupsen die samen een vlinder worden. Het staat symbool voor de deelnemers die samen een gemeenschap worden; drie individuen die op verschillende momenten de parade instapten met hun eigen kleur en invloed. Artistiek leider Krist Akkermans: “Dat het kunstwerk pas bestond op het moment dat het fysiek gedragen werd door de deelnemers, en ook nog eens in elkaar werd gevlochten tijdens de finale, is symbolisch voor hoe een gemeenschap gedragen wordt door de individuen”. Een van de deelnemers: “Om op zo’n manier een performance, en tegelijk een community, te bouwen, moesten we wel accepteren dat we uit onze comfortzone moesten stappen. Maar zodra we dat deden, bleef er bijna geen andere emotie over dan puur plezier. Zodra je durft los te laten, wordt het zó leuk. Maar het is wel een zware stap”. In weer en wind, met koude en zonneschijn werd er gewerkt. Het weer bleek van grote invloed op wat er in het park gebeurde en hoeveel volk er was. Hoe bouw je een gemeenschap met elkaar in zo’n omgeving? Hoe werkt dat? De slotparade liet de vondsten zien van al die maakmiddagen.

"Het is verbindend en goed om jezelf te ontdekken"

Slotparade

Een kleine honderd toeschouwers namen als trommelaars en lopers deel aan de slotparade en bewonderden de foto-expositie, de dronefilm en luisterden naar de podcast die was gemaakt over gemeenschapsvorming. En ze genoten bij een warm vuurtje van de meegebrachte koffie, thee en roze koeken. 

Een bezoeker van de slotavond verwoordde het zo: “Je neemt zóveel mee van hier. Het is verbindend, en voor jongeren is dit een heel goede manier om zichzelf te ontdekken en te ontwikkelen. Maar Cultuur in de Wijk is ook spelen; spelen en loslaten. Ik heb heerlijk getrommeld. Ik ben even uit de realiteit gestapt van een druk en serieus leven”. Een ander beaamde dat: “Mooi hoe ieder zijn eigen kwaliteit heeft ingezet om samen te komen tot een community. Het mooiste vond ik het communitybeest, oftewel de rups-vlinder. De performance heeft mij uitgenodigd om voortaan meer in samenwerking met anderen te gaan doen. Dat is iets wat ik uit mijzelf niet doe”.

Community art: je perspectief kantelen en bouwen aan cohesieCommunity art is een kunstvorm die welzijn en kunst met elkaar verbindt. De gemeente Zwolle heeft zich in de zomer van 2024 met een motie gecommitteerd aan het beschikbaar stellen van beleid, visie en geld voor deze vruchtbare vorm van opbouwwerk en preventie in de (jeugd-)zorg. Cultuur in de Wijk is de organisatie die in Zwolle en daarbuiten via vele projecten de aandacht vestigt op de winst van community art, en die wil bouwen aan sociale cohesie in Zwolle.

Enorm veel plezier

Van de Waeter: “We hebben enórm veel plezier gehad. We komen er vaak niet toe kunst uit zijn ivoren toren te trekken en in te zetten op zo’n toegankelijke manier; te gebruiken waar het in mijn ogen voor bedoeld is: je tot denken aanzetten, je perspectief kantelen, verbinding creëren met mensen van andere achtergronden en overtuigingen”. 

Jij vormt de gemeenschap met jouw unieke persoonlijkheidDe vangst van de dag van één van de bezoekers was ‘brengen in plaats van halen’. “Om een community te zijn, moet je wat brengen in plaats van halen. Die neem ik mee van hier.” Ze refereerde aan de woorden van welzijnswerker Elmer Pietersen. “Wij welzijnswerkers hebben in de afgelopen weken gezien dat een gemeenschap niet alleen maar een groep is waarin je je fijn kunt voelen, maar vooral ook een groep waaraan jij, met jouw unieke persoonlijkheid, iets essentieels toevoegt. Daarom zijn wij de deelnemers gaan vragen: wat heb jij hier te brengen? De één zei: ‘Ik ben iemand die makkelijk in contact treedt’, de ander: ‘Ik ben iemand die observeert en langzaam toenadering zoekt’. Weer een ander heeft vooral oog voor wie er buiten de groep vallen, en trekt hen erbij. Weer een ander ziet vooral het talent bij mensen of is vooral zorgzaam en wil iedereen op zijn gemak stellen. Sommigen zetten mensen aan het werk en vragen: ‘Wil je helpen?’ In ieder geval komt het er steeds op neer: wanneer je vraagt aan mensen wat zij te brengen hebben, dan voelen ze zich veel meer deel van het geheel.” Een van de jongere bezoekers bevestigde dat: “Mooi om de toegankelijkheid te zien en te ervaren. Ook ik durfde mij aan te sluiten”.

Cutuur in de wijk

Kathedraaldenken: podcast over communityPomme Willemse werkt in opdracht van Cultuur in de Wijk aan een podcast over gemeenschapsvorming; hoe je dat doet, en wat de valkuilen zijn. Tijdens de slotparade konden bezoekers luisteren naar een preview van deze podcast. In deze korte versie interviewt Willemse deelnemers, kunstenaars, welzijnswerkers, parkbezoekers en een antropoloog over hun kijk op gemeenschapsvorming. De geïnterviewde antropoloog praat daarin over ‘Kathedraaldenken’; bijdragen aan een groter goed, dat je gedurende je leven nooit af zult zien, net zoals generaties van bouwers van kathedralen deden vroeger. Willemse zal de komende maanden werken aan een uitgebreider audio-onderzoek voor welke ze samen met een welzijnswerker van Travers Welzijn op verschillende tijden in het park te vinden zal zijn, in gesprek met de vele verschillende parkgebruikers: basketballers, hondenbezitters, wandelaars, fietsers, ouders, studenten, werkenden, werklozen, paradijsvogels, dahlia-tuiniers, permacultuurtuinders en meer, om hun visie te horen op community-vorming en hun ervaringen ermee. De complete podcast is later dit jaar te beluisteren op de website van Cultuur in de Wijk.

Meer informatie over het hoe en waarom van Cultuur in de Wijk: www.cultuurindewijk.nl/over

Schrijf je in voor de dagelijkse nieuwsbrief

's Morgens om 7.00 uur in je mailbox.

Abonneren