Burgemeester Arnoldus van Walsum: de held die geen held mocht worden

In het Stadhuis wordt zaterdag 10 mei een bijeenkomst gehouden om aandacht te geven aan de bijzondere rol die burgemeester Arnoldus van Walsum in de meidagen van 1940 heeft gespeeld. Hij werd in juni 1940 de eerste door de Duitsers ontslagen burgemeester van ons land.

Bij de inval van de Duitsers op 10 mei probeert burgemeester Van Walsum leiding te geven. Zo neemt hij zich voor binnenkort de Zwolse bevolking via de radiodistributie (kabelradio) dagelijks op het middaguur toe te spreken. Wanneer op die eerste oorlogsdag Duitsers zich al aandienen op het stadhuis laat hij merken niet hun loopjongen te zijn. Hij weigert te regelen dat een wegversperring wordt opgeruimd. Dat levert hem dadelijk al een (korte) eerste arrestatie op!

Al snel wordt duidelijk dat Nederland de Duitsers niet aan kan, hoewel er plekken zijn waar de Nederlandse militairen taai weerstand bieden: Grebbeberg, Kornwerderzand, Zeeland …

Oranjeman in hart en nieren

Op 13 mei vertrekken (vluchten) koningin Wilhelmina en haar familie en ook de regering naar Engeland. Dat hoort Van Walsum - Oranjeman in hart en nieren - kort voordat hij op 14 mei zijn eerste radiotoespraak zal houden. Emotioneel maakt hij melding van het vertrek van de regering. Dat de koningin is vertrokken - op advies van mensen die de minachting der natie verdienen! - noemt hij misdadig. Er wordt nog gevochten! Boze reacties op zijn woorden blijven niet uit en na verloop van tijd verontschuldigt hij zich uitgebreid over zijn uitval. Ook tegenover de koningin persoonlijk , die hij nog steeds zeer hoog acht. Maar zijn woorden blijven aan hem kleven …

'Merkwaardig gedrag'

Op 15 juni 1940 weigert burgemeester Van Walsum te gehoorzamen aan het Duitse 'verzoek' gegevens uit het bevolkingsregister te verstrekken. Zijn op 16 juni herhaalde weigering leidt tot grote ergernis bij de Duitsers. Van Walsum wordt thuis gearresteerd, zit een aantal dagen in Arnhem gevangen en krijgt na vrijlating te horen dat hij wordt voorgedragen voor ontslag. Zwolle’s eerste burger wordt één maand na het begin van de bezetting de laan uitgestuurd. Een ontslag dat tot in de hoogste kringen – het college van secretarissen-generaal – instemming krijgt ‘vanwege het zeer merkwaardige gedrag’ van de burgemeester halverwege mei.

Als Van Walsum vijf jaar later, in mei 1945 probeert terug te keren op het stadhuis van Zwolle maakt hij geen schijn van kans. Een brief aan de koningin, aan de minister van binnenlandse zaken - niets werkt. Ook onder de nieuwe koningin Juliana (1948) verandert er niets. Er is in het openbare bestuur geen eervolle plaats meer voor de eerste Nederlandse burgemeester die al in de eerste weken van de bezetting het opnam tegen de Duitsers. Zijn woorden over de majesteit worden hem nooit vergeven.

Eerherstel

Bij de bijeenkomst op 10 mei zal ook Sander van Walsum aanwezig zijn, kleinzoon van Arnoldus van Walsum. Hij zal over zijn grootvader vertellen. Stadsgids Arjan Hilbers zal een pleidooi houden om na 85 jaar te komen tot een vorm van eerherstel voor de held die geen held mocht worden. Er zal een kleine tentoonstelling van materialen uit WOII te zien zijn. Doorlopend worden beelden uit de Andere Tijden documentaire 'Burgemeester in oorlogstijd' getoond.

Om 10.00 uur en om 14.00 uur gaan Sander van Walsum en Arjan Hilbers spreken. Toegang is gratis maar aanmelden is gewenst vanwege de verwachte drukte.

Aanmelden kan door een e-mail te sturen naar [email protected]

Schrijf je in voor de dagelijkse nieuwsbrief

's Morgens om 7.00 uur in je mailbox.

Abonneren