Onderzoek onthult zorgwekkende trend in verslechtering acceptatie LHBTIQA+ gemeenschap

Uit De Welzijnsmonitor LHBTIQA+ 2023, uitgevoerd door Vizier en de Radboud Universiteit, blijkt dat de acceptatie van transgender en non-binaire personen tussen 2021 en 2023 niet is verbeterd, maar eerder is verslechterd.

De houding van de samenleving ten opzichte van deze groep is negatiever geworden en de LHBTIQA+ gemeenschap voelt zich onveiliger in de openbare ruimte. Op Coming Out Dag is dit een zorgwekkende trend.

De Welzijnsmonitor LHBTIQA+ 2023 Gelderland en Overijssel is een vervolg op het welzijnsonderzoek naar LHBTIQA+ uit 2021 en 2019. Voor het onderzoek werden 2.347 respondenten ondervraagd uit Gelderland en Overijssel die zich identificeren als LHBTIQA+. Dat wil zeggen dat zij niet-hetero en/of niet-cisgender zijn, maar bijvoorbeeld homoseksueel, biseksueel, aseksueel, transgender of non-binair. In het onderzoek werd gevraagd naar acceptatie door de omgeving, ervaren veiligheid en meldingsbereidheid, acceptatie in de sport en in religieuze gemeenschappen, verbondenheid met de regio en gemeentebeleid.

Daling in ervaren acceptatie van genderidentiteit: In vergelijking met 2021 ervaren transgender en non-binaire personen nu een verontrustende toename in onveiligheid. Het percentage dat zich onveilig voelt op straat is bijvoorbeeld gestegen van 43 procent naar 50 procent. Bovendien geven zij ook vaker aan slachtoffer te zijn van ongewenst gedrag en voelen ze zich vaker eenzaam.

Panseksueel en aseksueel ervaren een zwaardere last: Panseksuele, omniseksuele, queer, aseksuele en demiseksuele individuen blijken een aanzienlijk zwaardere last te dragen dan homoseksuele, lesbische en biseksuele tegenhangers. Zij ervaren lagere acceptatie, grotere onveiligheid, minder verbondenheid met hun woonomgeving, eenzaamheid en een gebrek aan toegang tot sport, ondanks dat een groot deel wel zou willen deelnemen.

Oproep tot actie: Dit onderzoek, voortbouwend op eerdere welzijnsonderzoeken in 2021 en 2019, benadrukt de noodzaak van een LHBTIQA+-beleidsplan en -adviescommissie in alle gemeenten. Zowel in grote als kleine gemeenten pleiten respondenten voor actief beleid waarbij bewoners betrokken worden bij het vaststellen van lokale behoeften. Ook voor maatregelen die specifiek zijn voor bepaalde deelgroepen (zoals een gratis geslachtswijziging op het paspoort) bestaat brede steun in de gehele LHBTIQA+-gemeenschap.

Aangiftebereidheid en veiligheidszorgen: Ondanks over het algemeen hogere acceptatiepercentages ervaren homoseksuele en lesbische respondenten ook nog steeds problemen. Eén op de drie voelt zich soms tot vaak onveilig op straat, en één op de twaalf homoseksuele respondenten heeft in de afgelopen twee jaar te maken gehad met bedreigingen. De aangiftebereidheid onder LHBTIQA+-individuen blijft laag, waarbij slechts 37% van de respondenten in de afgelopen twee jaar naar de politie is gestapt bij een serieus incident, waarvan slechts een kwart tevreden is over de afhandeling.

Een lichte verbetering binnen sport: Met betrekking tot seksuele voorkeur ervaren bijna alle respondenten in de afgelopen twee jaar een (licht) positieve ontwikkeling in de houding van mensen in de sportvereniging of sportschool. Deze ontwikkeling lijkt het sterkst te worden ervaren door a-/demi- en biseksuele personen. Deze positieve ervaring is op genderidentiteit minder duidelijk waarneembaar. Er is behoefte aan genderneutrale of individuele kleedhokjes en vertrouwenspersonen.

Regionale verschillen: Het onderzoek onthult regionale verschillen binnen Gelderland en Overijssel, waarbij in sommige regio's meer acceptatie en veiligheid wordt ervaren dan in andere regio’s. Met name in West-Twente en Noordwest-Overijssel wordt de acceptatie door LHBTIQA+-personen als relatief laag ervaren. Bovendien voelen relatief veel LHBTIQA+-personen zich in deze regio’s onveilig op straat en in hun buurt en krijgen zij vaker te maken met ongewenst gedrag. Inwoners van regio’s zoals de Achterhoek en de Groene Metropoolregio rondom Arnhem en Nijmegen zijn daarentegen positiever wat betreft hun ervaren acceptatie en veiligheid.

Overweging om te verhuizen: Een aanzienlijk deel van de LHBTIQA+-gemeenschap overweegt te verhuizen (gedeeltelijk) vanwege hun LHBTIQA+-identiteit (7% in Gelderland en 9% in Overijssel), vooral onder niet-cisgender LHBTIQA+-individuen (17%). Ongeveer 10% geeft aan al eens verhuisd te zijn om dezelfde reden.

De volledige publicatie en de factsheet is te vinden op vizieroost.nl/publicaties/welzijnsmonitor-LHBTIQAplus-2023-gelderland-overijssel .