Jongeren kunnen de lokroep van radicaal-rechts populisme niet weerstaan. En dat heeft een reden

Het populisme van extreemrechts heeft grote aantrekkingskracht bij jongeren. De PVV en FvD zijn populair bij een derde van de jongeren. Deze vraag wordt beantwoord in Europa draait door met Sarah de Lange, als politiek wetenschapper, gespecialiseerd in extremisme en populisme. In Zwolle stemde 14.5 procent van de jongeren op de PVV en 12.4 procent op FvD.

Met de Europese verkiezingen in aantocht lijken met name jongeren een ruk naar rechts te maken. Met de opkomst van radicaal rechts, zoals Alternatieven fur Deutschland (AfD), Schild & Vrienden in België, FvD en inmiddels ook de PVV in Nederland en in Frankrijk Rassemblement national van Marine Le Pen wordt de hang naar xenofobe vorm van nationalisme en voor een deel ook fascisme en racisme. Er wordt binnen extreemrechts een tegenstelling gecreëerd tussen 'het volk' en 'de (corrupte) regerende elite' die alleen voor de eigen belangen opkomt en die van het volk negeert. Daarbij flirt rechtsextremisme met nationaal socialisme uit de jaren '30 en '40 van de vorige eeuw. Onder meer met de term 'omvolking', waarbij de suggestie wordt gewekt dat de eigen identiteit en cultuur wordt bedreigd.

Sarah de Lange zegt dat gemiddeld genomen jongeren meer geneigd zijn tot extremisme, waarbij twee dingen een rol spelen: ''Jongeren stemmen vaker op nieuwe partijen, maar ook op nieuwe politieke stromingen. Ook zijn jongeren afgelopen decennia anders politiek volwassen geworden. Globalisering is een gegeven en in de politiek al die tijd aandacht is geweest voor sociaal culturele vraagstukken. Immigratie, Klimaat, Europese integratie en die zijn van belang voor het stemgedrag van jongeren. Hoog opgeleide jongeren stemmen vaak op progressieve partijen en lager opgeleid stemmen vaak populistisch rechts. de wat lager opgeleide mannen stemmen veelal extreemrechts.''

Daarbij komt, volgens De Lange, dat gemiddeld genomen stemmen mannen meer populistisch radicaal rechts en zijn vrouwen wat voorzichtiger en meer risico vermijdende en zijn vaak minder geneigd om radicaalrechts te stemmen. Veel meer vrouwen dan voorheen volgen hoger onderwijs en zijn over het algemeen progressiever. En de jonge mannen zitten in een moeilijke positie en voelen zich meer bedreigd. Het is ook een generatie die vreest dat ze het niet beter gaan krijgen dan hun ouders. Sinds de Tweede Wereldoorlog was er generatie op generatie die het steeds beter kreeg dan hun ouders. Er was altijd een kans om het beter te krijgen. De huidige generatie lager opgeleiden hebben een minder florissante positie dan voorheen. ''En dat leidt tot frustratie'', zegt historicus Arend Jan Boekestijn. ''Jongens hadden altijd een betere positie, maar ze zijn ingehaald door de meisjes. We leven niet meer in de masculiene samenleving waarbij de mannen het voor het zeggen hadden.''

De aantrekkingskracht van extreemrechts speelt al heel lang. Omdat het ook heeft te maken met de dreiging van immigratie. Jongeren worden in dat gedachtegoed gestimuleerd door extreemrechts door ook op woke en anti-woke in te spelen. Daarbij spelen infuencers spelen een voorname rol. Die een levenstijl promoten waarin een extreemrechtse boodschap zit verpakt. Ook meisjes worden beïnvloed door onder meer 'tradwifes', vrouwen die er bewust voor kiezen om thuis te blijven om veel kinderen te krijgen om het witte ras te beschermen en op peil te houden.

Voormalig kickbokser Andrew Tate is influencer die staat voor een hele traditionele visie op de verhouding van mannen en vrouwen, waarbij vrouwen ondergeschikt zijn aan mannen. Het is niet alleen een politieke boodschap, het is een idee om als man een status te verwerven. Economisch, financieel, fysiek en seksueel. Veel naar de sportschool om gespierd te worden en een dominante factor te zijn in een relatie. Volgens Tate moet de vrouw weer totaal ondergeschikt worden aan de man en heeft inmiddels miljoenen volgers. Tate refereert aan het onderbuikgevoel van mislukte jongens die worden dag op dag vernederd door meisjes en komen in een wereld die waarin een perspectief wordt geschetst waarin ze heersers kunnen zijn. Terug naar totale controle voor je eigen leven. Jij kunt sporten in de gym, cursus volgen waarin je controle hebt in het dateproces en dat je precies weet wanneer een vrouw voor je valt. Dus het is tegenwicht tegen de onzekerheid die zij ervaren.

De Lange: ''Bij extreemrechts zie je dit verschijnsel vooral bij Forum voor Democratie, wat minder bij de PVV. In België en Frankrijk speelt dit ook een grote rol bij jongerenbewegingen. In de reguliere media wordt dit verschijnsel weinig belicht, des te meer op sociale media. En dat is de plek waar jongeren hun informatie vandaan halen. Extreem- en populistisch rechts hebben altijd al een voorsprong gehad op sociale media omdat hun gedachtegoed niet werden geaccepteerd en daarom was het internet de vrijplaats om hun ideeëngoed voor het voetlicht te brengen. Met name op facebook en twitter, maar nog meer op instagram en tictoc is de populariteit groot. Er is een aparte positie voor youtube. De algoritmes zijn op youtube zo ingericht dat ze snel in aanraking komen met het extreemrechtse gedachtegoed. Jongeren krijgen voortdurend filmpjes van de Forum voor Democratie te zien. Het gaat er om dat extreemrechts met controversiële filmpjes hoog in de content terecht weten te komen.

Politieke socialisatie is heel belangrijk. Ze zijn gesocialiseerd in een periode waarin populair extreemrechts meer genormaliseerd is. Het kan een rol spelen dat de Tweede Wereldoorlog al tachtig jaar geleden is. Er was een tijd dat de Centrum Democraten werd genegeerd. Dat is nu niet meer zo. In Frankrijk stemt de helft van de jongeren op Marine Le Pen. In Duitsland is de AfD enorm populair. Het idee was dat jongeren progressief zouden stemmen, maar dat blijkt niet zo te zijn.

Het is moeilijk in te schatten wat er in de toekomst gaat gebeuren. Jongeren stemmen vooral op nieuwe partijen, maar als ze ouder worden stemmen ze op een partij die bij hun past. Ook is van belang is dat jongeren meer dan oudere kiezers niet alleen trendsetters zijn, maar ook trendvolgers. Het zogenaamde bandwagon-effect als een psychologisch fenomeen waarbij mensen voornamelijk iets doen, geloven of zeggen omdat andere mensen het doen, ondanks het feit dat het misschien niet overeenkomt met de eigen overtuigingen. Maar als er tegenstagen zijn bij populair rechts dan vertrekken ze ook weer snel bij een partij of stroming.

De Lange pleit er voor dat er meer aandacht komen voor maatschappijleer. Er is wel verbetering met aandacht voor inhoud, maar docenten hebben er moeite mee om de polarisatie in de samenleving te behandelen. Ook is bekend ook dat op het vmbo en mbo de aandacht voor maatschappijleer ondergeschikt is. En daar zitten de probleemgroepen die meer aandacht moeten krijgen om de achterstand in te lopen op hoger opgeleide jongeren.