CBS: het belang van de juiste cijfers, vooral in coronatijd, is erg belangrijk

Om nauwkeurige cijfers over de Nederlandse samenleving te kunnen maken, is het belangrijk dat voldoende personen de enquêtes van het CBS invullen. Omdat niet iedereen via internet of telefoon meedoet met onderzoek, komen interviewers van het CBS daarom normaal gesproken ook bij mensen thuis. In coronatijd is dat echter niet vanzelfsprekend, terwijl het juist extra belangrijk is om alle verschillende groepen in de samenleving te bereiken. Daarom ontwikkelde het CBS een coronaprotocol waarmee interviewers ook in deze bijzondere tijden veilig op pad kunnen.

'‘De CBS-interviewers die respondenten aan huis bezoeken, vervullen een heel belangrijke functie'’, zegt Isje Kuijpers, hoofd Enquêtering van het CBS. ‘'Voor onderzoeken naar bijvoorbeeld de beroepsbevolking of gezondheid trekt het CBS steekproeven uit de Nederlandse bevolking. Deze zijn een goede afspiegeling van de samenleving. Het CBS stuurt de mensen die in de steekproef vallen een brief met de vraag of zij via internet de enquête willen invullen. Maar niet iedereen leest of begrijpt deze brieven, of kan online meedoen. We weten dat bepaalde groepen in de samenleving, bijvoorbeeld ouderen of mensen met een migratieachtergrond, minder snel via internet responderen. Om representatieve uitkomsten te krijgen, is het belangrijk dat voldoende mensen een enquête invullen en alle groepen in de samenleving goed vertegenwoordigd zijn. Daarom benadert het CBS mensen die niet reageren opnieuw. Als we een telefoonnummer hebben bellen we op en anders bezoeken we de mensen thuis.’'

In maart 2020 ging Nederland in lockdown vanwege de coronapandemie en stopten ook de interviews bij de mensen thuis. Dat had gevolgen voor de cijfers en de medewerkers van het CBS. Het statistiekbureau trof verschillende maatregelen om de effecten zo goed mogelijk op te vangen. Kuijpers: ‘'We probeerden respondenten alsnog te bereiken door hen een kaartje te sturen met ons telefoonnummer erop, met de vraag of zij óns wilden bellen. Dat leverde enige respons op. Daarnaast hebben we onze rekenkundige modellen aangepast, zodat het effect van het wegvallen van de interviews (CAPI) kon worden opgevangen. Dat is tijdelijk mogelijk, maar in verband met het tijdreeksmodel en de kwaliteit van de data zijn thuisinterviews uiteindelijk toch nodig. Voor onze medewerkers was het een heftige tijd. Zij zaten plotseling thuis en werden ingezet op call center-werkzaamheden. Deze omschakeling is door de interviewers snel en uitstekend opgepakt. Het CBS heeft er alles aan gedaan om hen te behouden, ook de mensen met een tijdelijk of uitzendcontract. Goede, ingewerkte mensen zijn belangrijk.’'

De interviewers gingen weer van start in juli en augustus met twee pilots en die verliepen goed. Het protocol luidt nu: Als een woonruimte te klein is om anderhalve meter afstand te houden of als iemand tot een risicogroep behoort, gaan de interviewers niet naar binnen. Zeker bij bovenwoningen komt dat nog wel eens voor. Dan wordt geprobeerd om een telefonische afspraak te maken. Dat is een optie die zeer belangrijk is. Want de veiligheid van de CBS'er en de respondent staan voorop. Veel mensen reageren positief op de interviewer die aan de deur staat en zijn ondanks de situatie welwillend om mee te doen.